Warta

Kościół Wniebowzięcia NMP (OO. Franciszkanów-Bernardynów)

Prospekt

Kościół klasztorny w swoim pierwotnym zrębie ma charakter gotycki, aczkolwiek świątynia została zbarokizowana pod koniec XVII w. W 1696 r. ówczesny gwardian, o. Norbert Żółwiński, polecił wykonać nowe organy. Początkowo budował je brat zakonny, Antoni z Wilna, zaś po jego śmierci pracę kontynuował inny zakonnik, br. Klemens Łopiński, który ukończył dzieło w 1708 r. Obydwaj organmistrzowie wywodzili się z zakonu bernardynów.

Wydaje się prawdopodobne, iż pierwotnie instrument składał się z sekcji głównej, pozytywu oraz wolnostojących wież pedałowych, bowiem frontowe oprawy tychże elementów zdobione są dekoracją snycerską o motywach liści akantu. Obecnie wieże pedałowe są optycznie przyłączone do sekcji głównej za pomocą wklęsłych pól, w których widoczny jest późniejszy, aczkolwiek też XVIII-wieczny, rokokowy ornament. Omawiając kwestię prospektu, należy dodać, że wykazuje on pewne podobieństwo do zewnętrznej struktury organów w pobernardyńskim kościele św. Anny w Warszawie. U warckich bernardynów do naszych czasów przetrwała również balustrada chóru muzycznego, datowana na pierwsze ćwierćwiecze XVIII stulecia. Umieszczone w niej malowidła przedstawiają krajobrazy o treści symbolicznej.

Jeszcze w drugiej połowie XX w. wewnątrz świątyni funkcjonował wyeksploatowany, mechaniczny instrument, wyposażony w jeden manuał i pedał, ze stołem gry wbudowanym w boczną ścianę cokołu środkowej partii prospektu, wobec czego grający siedział zwrócony prawym ramieniem w kierunku prezbiterium. Można śmiało założyć, że nie były to autentyczne organy ukończone w 1708 r., lecz rezultat ich przebudowy lub wybudowania nowego instrumentu. Nie ulega bowiem wątpliwości, że organy skonstruowane przez wspomnianych braci zakonnych dysponowały dwoma manuałami, o czym jednoznacznie świadczy obecność zarówno sekcji głównej, jak i pozytywu w balustradzie empory.

Pod koniec XX stulecia (zapewne w latach 80. lub 90.) dotychczasowy instrument został zlikwidowany, a w jego miejscu pojawił się nowy, zamontowany przez firmę Romana Raźniaka. Zachowano wtedy dotychczasowy prospekt oraz przeważającą większość piszczałek frontowych, natomiast do spłyconej szafy pozytywu (uprzednio chyba nieczynnego) wstawiono dwa głosy.

Prospekt organowy architektoniczny, w przeważającej części barokowy (z elementami dekoracji rokokowej), zapewne przekształcany, dwusekcyjny, złożony z sekcji głównej na chórze muzycznym oraz pozytywu wbudowanego w parapet empory. Sekcja główna składająca się z segmentu centralnego o trzech zaakcentowanych wieżyczkach, flankowanego wieżami basowymi połączonymi z tymże segmentem poprzez szerokie, wklęsłe pola piszczałkowe. Prospekt pozytywu powtarzający (w skali 1:2) schemat centralnego segmentu sekcji głównej. Bogata dekoracja snycerska ażurowa, o motywach liści akantu i rokokowa, złożona z kotarek, uszaków i zwieńczeń. Na wieżyczkach stylizowane wazony.

Stół gry wolnostojący. Dmuchawa elektryczna.

Skala organów – 2 manuały: C-a³; pedał: C-f¹.

Stół gry